Spooktuin en Mini-egels

tuin_okt2014_1

Het jaargetijde van de spinraggen breekt weer aan. Het is dan één en al geweef en geknoop wat de stengels en uitgebloeide bloemknoppen met elkaar verbindt. Wat vroege ochtend dauw met een zonnetje erop en het tafereel is compleet. De herfsttuin kenmerkt zich eigenlijk door een grote ‘saamhorigheid’ als ik dat zo kan noemen. Alles lijkt samen te smelten, er is geen plant meer die uit de toon valt doordat z’n kleur eigenlijk toch niet zo goed matcht met zijn buurman of meer van dat soort overwegingen die je doorgaans wel eens maakt.

Pennisetum alopecuroidesspinrag

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Soms kijk ik ook vol verbazing naar zaken die mij voorheen nog niet zo waren opgevallen. Opeens zijn daar die grote Pennisetum bollen die in volle glorie staan te bloeien. En de Rozemarijn struiken zijn plots meer dan manshoog. Hoe lang is dat al zo? Ik besluit meteen om nog eens een goed stuk Rozemarijntaart te bakken.

Deschampsia cespitosa2

In de moestuin is ook al van alles gepasseerd. De struikbonen hebben het dit jaar wat laten afweten, maar de stokbonen hebben het (spreekwoordelijke) ‘stokje’ overgenomen. Heel wat heerlijke sperziebonen zijn daar al afgekomen en het einde is nog niet in zicht. Eigenlijk ligt in de koelkast steevast een haffeltje vers geoogste bonen (met dank aan Eva, voor haar bonen ‘Neckarkönigin’). Ook de komkommer doet het goed, in het begin was er tijdelijk een groeistilstand en wilden de komkommertjes niet rijpen, maar daarna is hij vertrokken en produceert aan de lopende band korte maar dikke komkommers met een enigszins stekelig jasje. Ook konijnen passeren in de moestuin, maar dat is een ander verhaal. Ze eten graag aan de peterselie en graven in de bak, waardoor de net opkomende veldsla het moeilijk heeft om zich te wortelen.

tuin_okt2014_2

Er is nog een beestje wat mij regelmatig opwacht. Als ik water ga pakken aan de regenton en de emmer verzet kijkt een heel klein kikkertje mij triomfantelijk aan, alsof hij wil zeggen: hallo, hier ben ik weer. Het is me nog niet gelukt hem te strikken om op de foto te gaan, wat dan wel weer lukte met deze mini-egel. Wellicht een nakomeling van de egel die al enige tijd in onze tuin rondloopt. Het leven voor de egel is hier dan ook goed, met een overdaad aan slakken. Voor hem is dit geen spooktuin maar eerder het aards paradijs.

Mini egel

 

Slakken te ruil

tuin mei 2014_1

Waar zal ik eens beginnen? Er is zoveel gebeurd de afgelopen maand. Vrachtladingen onkruid zijn eruit gegaan… en vrachtladingen boomschors erin. tuin mei 2014_2De sering is drastisch gesnoeid, de vijg heeft een nieuwe ‘behuizing’ gekregen, de sieruien in de nieuwe plantenbak schieten de hoogte in, de Lavendel is geknipt en de moestuinbakken zijn vol bezet. Er lijkt zowaar een klein beetje orde in de tuin te zijn gekomen, ondanks dat her en der nog steeds oude plantenresten van vorig jaar overeind staan.

In de border is het nu echt wel volle bak. Vers loof, en er staat al van alles in bloei. Zoals de geraniums (o.a. G. phaeum ‘Mourning Widdow’ en G. macrorrhizum ‘Spessart’), de akeleien, Lupines en Vingerhoedskruid. Ook de Pruikenboom (Cotinus coggygria ‘Royal Purple’) staat volop in bloei en verspreid daarmee zijn heerlijk zoete honingachtige geur. tuin mei 2014_3

Onder het bladerdek van de Augurkenstruik (Decaisnea fargesii) is het goed toeven. De judaspenning is allang weer uitgebloeid en laat nu zijn groene centen zien. De sieruien (en bieslook) staan er nu ook volop. Vooral in de nieuwe plantenbak is het een feest van sieruien. Het begon met de lage Allium roseum: lichtroze van kleur met opvallende gele meeldraden en een open bloeiwijze. Ze ruiken ook best lekker: ui-achtig maar wel met een zoete ondertoon. Zo’n drie weken geleden gingen ze van start en zijn inmiddels gevolgd door de vertrouwde halfhoge Allium aflatunense ‘Purple Sensation’. En… sinds een paar dagen zijn nu ook de hoge donkerpaarse Allium atropurpureum open gegaan. Sieruien in 3 hoogtes: het geeft een heel mooi effect.

plantenbak mei 2014

Allium roseum

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

plantenbak mei 2014_2In de moestuin is er ook al volop actie. Het begon dit jaar erg vroeg. De eerste oogst, of liever gezegd, de laatste oogst van vorig jaar viel begin maart. eerste oogstDe aanleiding was eigenlijk dat ik de moestuinbakken leeg wilde halen om ze, volgens de regels van de kunst, voor te bereiden op de nieuwe zaailingen. Dus haalde ik er nog een laatste haffeltje warmoes, bietjes in miniformaat en prei uit (zowat even dik als ze erin gegaan zijn). Vervolgens al het onkruid eruit, de grond goed losgemaakt, een traagwerkende organische mest erin en de grond afgedekt met strooisel. De beestjes doen de rest.

Na een paar weken rust is de grond klaar om ingezaaid te worden. Ik ben begonnen met spinazie, radijsjes, rode ui en knoflook, even later gevolgd door warmoes en bietjes. Tussen de kiezel vond ik nog ergens 2 zaailingen van gemengde sla, die ik daar vorig jaar in een pot had staan. moestuin mei 2014Ik heb ze voorzichtig opgevist en ook in de moestuinbak gezet. Ze zijn inmiddels uitgegroeid tot een heuse krop, terwijl ze in pot eigenlijk zo dicht op elkaar gezaaid worden dat het meer als snijsla wordt gebruikt. De radijsjes zijn inmiddels op (het blijft altijd verrassend hoe pittig eigen gekweekte radijsjes zijn) en hebben plaats gemaakt voor struikbonen. Dat was vorig jaar zo’n succes, dat ze nu op herhaling gaan, uiteraard op een andere plek. Het blijft een grote puzzel met die rotatieteelt. Ik heb maar 3 bakken, dus als je dan zowel spinazie, bietjes als warmoes wilt zetten, moet je toch serieus schuiven voordat het in elkaar past.

Dit jaar gaat mijn moestuin ook de hoogte in, dat hoop ik althans. Ik heb namelijk voor het eerst stokbonen gezet. Ik ben erg benieuwd wat dat gaat worden. Maar meer nog kijk ik vol verwachting naar mijn komkommers. Eén moestuinbak heeft een klimrek gekregen waar 2 komkommers tegenaan staan. Nu ken ik komkommers eigenlijk alleen van teelt in een kas, ze houden namelijk erg van warmte. Ik ben dus benieuwd of dit in de buitenlucht gaat lukken. Er hangen in ieder geval al kleine komkommertjes aan. Ook courgette is weer van de partij. Het plantje heeft alleen wat moeite om op gang te komen. Het help natuurlijk ook niet echt als de jonge blaadjes direct worden opgegeten door de slakken. Dat blijft eigenlijk de meest lastige klus: de slakken op afstand houden. Gaas eromheen bouwen, de bodem bedekken met varenblad of eierschalen: het helpt allemaal niet zoveel. Maar sinds vandaag krijg ik hulp. Bij een laatste rondje door de tuin stuitte ik op een egel, die al langzaam kuierend zijn onderkomen zocht onder de heg. Ik heb hem dan maar (hoe wreed) wat slakken toegeschoven. Slakken in ruil voor een egel en courgette…ik teken ervoor.

egel

Helemaal verkeerd, maar oh zo leuk

Geum rivale2Waar zal ik eens beginnen? Er is zoveel gebeurd sinds de laatste radiostilte. Het sneeuwlandschap van in maart is al lang weer verdwenen, de composthoop is boordevol (er ligt zelfs tijdelijk een tweede hoop te wachten totdat er meer plaats is) en de tuin is als herboren. De stilte op Zomerstraat betekende geenszins stilte in de tuin. sieruiIeder vrij moment werd aangegrepen om de tuin rigoreus op te schonen. En zowaar twee weken terug bereikte ik de eindstreep van het grootste border gedeelte in het midden van de tuin. Een ware aanslag op de spieren, maar mijn nieuwe spitvork heeft de test in ieder geval goed doorstaan. Alleen jammer dat de rest van de tuin niet wacht tot ik klaar ben. De regen van de afgelopen weken doet alles weer even hard groeien. Vooral de heermoes rukt massaal op, maar goed, ik heb nu gelezen dat je daar gier van kunt maken, wat je weer als vloeibare mest kunt gebruiken in de tuin. Die wordt dus tijdelijk even geparkeerd voor dit doel.

Wat is er verder allemaal gebeurd in de tuin: de kriekenboom heeft al gebloeid. Het is altijd van korte duur, maar oh zo idyllisch. seringOok heb ik hem dit voorjaar flink gesnoeid. Het is een oude laagstam boom die lange tijd verwaarloosd is. Zijn takken groeien kriskras door elkaar en ook in onmogelijke bochten. Ik ben begonnen met al het dode hout eruit te snoeien en daarna alle takken die terug naar binnen groeiden, wat er heel wat waren. Het resultaat is een veel meer open kroon waar licht en lucht doorheen kan. Het zal afwachten worden wat dat betekent voor de opbrengst dit jaar. Vorig jaar heb ik zo goed als niets gehad, maar gelukkig staan er nog ingemaakte krieken van het jaar daarvoor in de kast. De sering heeft nu het bloei-stokje overgenomen. Er zijn wel eens jaren dat ze tegelijk bloeien, maar dit jaar duidelijk niet. De lucht rond de struik is dan echt bezwangerd van de geur, best zwaar, maar wel lekker. Geranium phaeum 'Mourning Widow'

Een andere seringenstruik, achteraan in de tuin, heeft het dan weer begeven. De reden is vooralsnog onduidelijk. In het najaar dacht ik al hier en daar wat bruine blaadjes te hebben gezien, maar vermoede dat het de droogte was of de felle zonnebrand. Maar nu in het voorjaar is hij niet meer uitgelopen. Ik heb vandaag wat takken doorgezaagd om te kijken of er mogelijk sprake is van Verticillium, je weet wel de gevreesde verwelkingsziekte, maar het lijkt er niet op. Ik heb op het tuinforum eens naar hun mening gevraagd. Ik moet wel bekennen dat ik al heel snel aan een plaatsvervanger moest denken, en wel de geliefde Acer griseum. Als er namelijk een stuk grond in de tuin is die goed luchtig en humeus is, dan is het wel daar achter in de tuin. Maar goed eerst maar eens even afwachten hoe dit zich evolueert, alvorens ik ga dromen.

Iets anders dan: de schoonmaak van de border. Anthriscus sylvestris 'Ravenswing'Ik ben ondertussen heel handig geworden in hoe dit aan te pakken. Drie emmertjes bij de hand, waarvan één gevuld met een bodempje water. Verder de spitvork, de spade, de onkruidsteker, de hark en de kruiwagen onder handbereik. Met de spitvork ga je de ongewenste pollen te lijf. Als het echt te gortig wordt quasi wortels die door elkaar groeien, verdeel je de plakaten eerst in hapklare brokken met de spade. En dan is het pol voor pol liften, zo veel mogelijk grond eraf kloppen en dan gaan schiften: de wortelonkruiden, zoals kweekgras gaan in emmertje 1, overige ongewensten die op de composthoop mogen gaan in emmertje 2, en de gewensten worden netjes vrijgemaakt en opzijgezet in emmertje 3 met het bodempje water. Zo ga je verder totdat je een flink stuk hebt vrijgemaakt en emmertje 3 als het goed is overbevolkt begint te raken. Inmiddels heb je dan ook wat overzicht op wat er nog staat en waar lege plekken zijn gekomen. akelei

Eerst verdeel je een flinke lading compost over het schoongemaakte deel, dan egaliseren. Met de winst uit emmertje 3 bekijk je hoe je de vrijgekomen plekken opnieuw wilt indelen en dan begint het ritueel weer van voren af aan. Terwijl je bezig bent denk je steeds dat het een kaalslag wordt, maar als daarna weer alles is uitgezet valt dat heel erg mee. Trouwens met lege plekken hebben we ook geen probleem, niets zo lekker als tijdens het werken in de tuin bedenken wat je nog zou willen toevoegen. En als je niet oplet worden de lege plekken vanzelf weer ingenomen. Op het stuk waar ik begonnen ben zie ik nu bijv. alweer flinke bossen Rucola staan. Ook het komkommerkruid is zoiets  dat zich heel gemakkelijk zaait en bij vrijgemaakte grond zijn kans schoon ziet om te ontkiemen.

bekervarensDaarnaast had ik natuurlijk een paar maanden terug mijn zaaibakjes goed gevuld. Zo stonden er inmiddels hele rijen plantjes klaar om uitgezet te worden: o.a. oost-indische kers, goudsbloemen (jaja, de eerste voorzichtige oranje zaaiing), pronkerwt, avondviolier en nachtphlox voor de lekkere geur, cosmos, lobelia, Rhodochiton (de klimplant met mooie chocoladekleurige bloemen), Zinnia ‘Green Envy’, meelsalie (Salvia farinacea: diegene met de paarse stengels) en chilipeper voor in de moestuin.

De moestuin ambities reiken namelijk hoger dan ooit. Ik had al 1 m2 moestuin bak (volledig gevuld met warmoes). Vorig najaar is daar een tweede bak bijgekomen, waar de knoflooktenen de grond in gingen en dit voorjaar is er nog een derde bak bij gekomen. Geum rivale1Alles is min of meer aangewakkerd door een speciale uitgave van het Groei & Bloei tijdschrift over moestuinieren en het boek “Je eigen groentetuin op 1 m2” van Anne-Marie Nageleisen, die ik binnenkort eens zal toevoegen in de boekenlijst. Dit jaar staan er dus voor het eerst drie moestuinbakken netjes op een rij en ze zijn ook al allemaal gevuld. Overigens niet helemaal, of beter gezegd “helemaal niet”, volgens de regels van de kunst. Het m2 tuinieren gebeurt namelijk in vakken volgens het rotatiesysteem, waarbij verschillende botanische families en plantensoorten (blad, wortel, vrucht of bloem) naast elkaar komen te liggen. Het idee is dat de afwisseling tussen de vakken onderling ervoor zorgt dat ziektes minder een kansmoestuin krijgen en dat de grond niet uitgeput wordt door eenzijdige beplanting. Mijn vakken zijn dus helemaal verkeerd, maar het is oh zo leuk om je er mee bezig te houden. In bak 1 staat knoflook, rode ui, lente-ui (foute boel, want allemaal lid van de familie Alliaceae) en radijs (weliswaar andere familie, maar dan wel weer een wortelgewas). In bak 2 staat rode biet, warmoes (daar gaar het weer mis want beiden behoren tot de Chenopodiaceae), radijs en peterselie. In bak 3 staat courgette, tomaat en prinsessenboontjes. Weliswaar drie verschillende families, maar drie keer een vruchtgewas en dan ook nog eens drie tomaten naast elkaar.

Hoe het ook zij, mijn hart klopt vol verwachting naar de vorderingen. Het warmoes succes van vorig jaar, doet in ieder geval veel beloven.

Een straaltje maanlicht tussen het gras

De eerste aardbeien zijn alweer verorbert (of kan ik beter zeggen de laatste aardbeien zijn nog niet in zicht) alsook de warmoes tiert welig, om de paar dagen wordt er een haffeltje megagrootblad geoogst. De “moestuin” heeft zelfs wat uitbreiding gekregen. Naast de rijtjes knoflook staat nu ook een rijtje lente-ui, of stengelui zoals dat hier ook wel wordt genoemd en een rijtje bleekselderij. Even verderop staan tomaten, chilipepers en paprika, gewoon in de blote lucht… ja, na het succes van mijn eerste eigen warmoes, voelt het of alles gaat lukken (al weet ik stiekem wel beter dat het met die tomaten vaak kwakkelen wordt). De pompoenen hebben ook eindelijk een plekje gekregen, dus ze kunnen aan het uitdijen beginnen. Gisteren moest ook één van de verhoogde stenen bakken eraan geloven. De schop erin, want dat restrijtje aardbeien deed het daar niet zo goed. De paar armetierige aardbeien die ik er afhaalde staan in schril contrast tot de oogst op het aardbeiveldje even verderop. Volgens de regels der moestuinkunst zal het wel helemaal verkeerd zijn, want er staan wel 50 aardbeiplanten op zo’n 2 m2, maar de oogst is enorm, dus mij hoor je niet klagen. Nee, zo’n verhoogde stenen bak kan veel beter gebruikt worden voor kruiden. Die houden vaak van een goed afwaterende grond. De aardbeien hebben dus plaats gemaakt voor tijm (want daar heb je nooit genoeg van), bergsteentijm (Calamintha nepeta), Marjolein (Oreganum vulgare ‘Compactum’) en bonenkruid (Satureja montana).

Naast al het eetbaars, heeft de tuin ook nog wat andere uitbreiding gekregen. Eén van de nieuwigheden is gele kamille (Anthemis tinctoria), een vrolijke bloeier met zowel een geel hartje als gele bloemblaadjes. Hij wordt zo’n 75 cm hoog en houdt van een droge zonnige plek. De echte kamille (Matricaria recutita) heb ik ernaast gezaaid, maar die is nog erg klein dus hopelijk komt hij nog in bloei dit jaar, anders probeer ik het volgend jaar gewoon opnieuw. Je kunt er namelijk lekkere thee van maken.

De blaassilene (Silene vulgaris) is ook een nieuwigheid. Een plekje in de tuin heeft hij nog niet, maar dat zal eerstdaags wel komen. Dit plantje liep ik zomaar tegen het lijf. De dik opgeblazen kelkbuis geeft hem zijn karakteristieke uiterlijk. Nog zo’n onverwachte aanwinst is Coreopsis verticillata ‘Moonbeam’ oftewel Meisjesogen. Deze plant zag ik jaren geleden voor het eerst op een markt in Manchester. Hij belandde toen op het verlanglijstje, maar ik ben hem gaandeweg toch weer uit het oog verloren. Achteraf gezien onbegrijpelijk, want de zachtgele kleur en de zwevende bloemen zijn erg mooi. Toen ik hem bij de kweker zag staan, belandde hij dus ook per direct in mijn mandje. En laat het lot nou net zijn dat bij een zoektocht in de tuin naar een geschikte plek, hij precies op die plek ertussen moet waar het al zo vol is. Hij staat namelijk prachtig midden tussen de grassen en dat is nou net ook de plek die al gereserveerd is voor de Echinacea’s. Maar het oordeel was onverbiddelijk, hij moest en zou tussen de Stipa’s en Molinia’s komen. Ik heb dan nog een beetje plek gecreëerd door een Stipa barbata te verplaatsen maar nu straalt het maanlicht dan toch wondermooi tussen het gras. Beschouw deze plant maar gerust als tip van de maand.